ଆମେ କଣ କରୁ
ବନ୍ଧକ ମୁକ୍ତ ମାନଙ୍କୁ ସଶକ୍ତ କରିବା – ବନ୍ଧକ ଶ୍ରମର ଉଚ୍ଛେଦ
ଶ୍ରମବାହିନୀ ହେଉଛି କେତେଜଣ ମୁକ୍ତ ବନ୍ଧକ ଶ୍ରମିକଙ୍କ ଏକ ନେତୃତ୍ୱାଧୀନ ସଂଗଠନ, ଯାହା ଓଡ଼ିଶାରେ ବନ୍ଧକ ଶ୍ରମକୁ ଉଛେଦ କରିବାକୁ ପ୍ରତିଶ୍ରୁତିବଦ୍ଧ। ଆମର ଲକ୍ଷ୍ୟ ହେଉଛି ବନ୍ଧକ ମୁକ୍ତ ଶ୍ରମିକଙ୍କୁ ସଶକ୍ତ କରି ବନ୍ଧକ ଶ୍ରମର ଶୃଙ୍ଖଳକୁ ଭାଙ୍ଗିବା ଏବଂ ସେମାନଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ଆଗାମୀ ପିଢ଼ିକୁ ସେହି ଜାଲରେ ପଡିବାକୁ ନଦେବା।। ଆମର କାର୍ଯ୍ୟ ସୂତ୍ର ତିନୋଟି ପ୍ରମୁଖ ସ୍ତମ୍ଭ ଉପରେ ଆଧାରିତ:
ବନ୍ଧକ ଶ୍ରମିକ ମାନଙ୍କ ବିଷୟରେ ଜାଣିବା
ଓଡ଼ିଶାରେ ଗୋତି ଶ୍ରମର ପ୍ରମୁଖ କାରଣ
ଉତ୍କଟ ଦାରିଦ୍ର୍ୟ
ଓଡ଼ିଶାରେ କିଛି ଅଞ୍ଚଳ ବିଶେଷକରି ପଶ୍ଚିମ ଏବଂ ଦକ୍ଷିଣ ଓଡ଼ିଶାର ଅଧିକାଂଶ ଲୋକେ ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ସୀମାରେଖା ତଳେ ରୁହନ୍ତି। ଗରିବ ଏବଂ ପଛୁଆ ବର୍ଗରେ ଥିବା ଅନୁସୂଚିତ ଜାତି ଏବଂ ଅନୁସୂଚିତ ଜନଜାତିର ଲୋକେ ଜମିଦାର ବା ସାହୁକାର ଠାରୁ ଋଣ କରିବା ପାଇଁ ବାଧ୍ୟ ହୁଅନ୍ତି। ଠିକ୍ ସମୟରେ ପରିଶୋଧ ନକଲେ, ଋଣ ସୁଝିବାକୁ ଯାଇ ବନ୍ଧକ ଶ୍ରମିକ ଭାବେ କାମ କରିବାକୁ ବାଧ୍ୟ ହୁଅନ୍ତି , ଯାହା ତାଙ୍କ ପରବର୍ତ୍ତି ପିଢ଼ି ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଚାଲିଥାଏ।
କୃଷିଭିତ୍ତିକ ବନ୍ଧକ ଶ୍ରମିକ
ଓଡ଼ିଶାରେ ‘କୃଷି’ ବନ୍ଧକ ଶ୍ରମର ଏକ ମୁଖ୍ୟ କାରଣ, ଯେଉଁଠାରେ କ୍ଷୁଦ୍ର ଚାଷୀମାନେ ଅନ୍ୟ କୌଣସି ସୁବିଧା ନପାଇ ପ୍ରାୟତଃ ସାହୁକାର ଠାରୁ ଋଣ ନେଇଥାନ୍ତି। ବଦଳରେ, ସେମାନଙ୍କୁ ସାହୁକାରଙ୍କ ଜମିରେ କମ ପାରିଶ୍ରମିକ କିମ୍ବା ବିନା ପାରିଶ୍ରମିକରେ କାମ କରିବାକୁ ପଡିଥାଏ, ଯେଉଁ ଋଣ ଜାଲରେ ସେମାନେ ଫସି ରୁହନ୍ତି ଆଉ କେବେବି ଋଣ ପରିଶୋଧ କରି ପାରନ୍ତି ନାହିଁ।
ସ୍ଥାନାନ୍ତରଣ ଏବଂ ଶ୍ରମିକ ଶୋଷଣ
ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ଏବଂ ବେରୋଜଗାର ପାଇଁ ଓଡ଼ିଶାର କେତେକାଂଶରେ ଲୋକ ବାଧ୍ୟ ହୋଇ ଅନ୍ୟ ରାଜ୍ୟକୁ ଯାଇଥାନ୍ତି। ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଅଧିକାଂଶ ଏଜେଣ୍ଟ ବା ଦଲାଲ ମାନଙ୍କ ଜାଲର ଶିକାର ହୁଅନ୍ତି ଯେଉଁମାନେ କି ସେମାନଙ୍କୁ ଭଲ କାମ ଯୋଗାଇ ଦେବାର ପ୍ରଲୋଭନ ଦେଖାଇ ତାମିଲନାଡୁ, ଆନ୍ଧ୍ରପ୍ରଦେଶ, ଏବଂ କର୍ଣ୍ଣାଟକ ଭଳି ରାଜ୍ୟକୁ ନେଇ ମୁଖ୍ୟତଃ ଇଟାଭାଟି ବା ଅନ୍ୟ କୌଣସି ନିର୍ମାଣ କାର୍ଯ୍ୟରେ କାମ କରାଇଥାନ୍ତି, ଯେଉଁଠାରେ ସେମାନେ ଦୀର୍ଘ ଦିନ ଧରି ଶୋଷଣର ଶିକାର ହୁଅନ୍ତି। ଅନ୍ୟ ରାଜ୍ୟର ଆଇନଗତ ସୁରକ୍ଷା ବିଷୟରେ ଅଜ୍ଞତା, ସ୍ଥାନୀୟ ଭାଷା ନଜାଣିବା ଏବଂ ସମସ୍ତ ପ୍ରକାରର ଯୋଗାଯୋଗର ବିଛିନ୍ନତା ଯୋଗୁଁ ସେମାନେ ଲମ୍ବା ସମୟ ଧରି ଶୋଷଣର ଶିକାର ହୋଇଥାନ୍ତି।
ଇଟା ଭାଟି ଏବଂ ନିର୍ମାଣ ସ୍ଥଳ
ବିଭିନ୍ନ ରାଜ୍ୟରେ ଇଟାଭାଟିରେ କାମ କରୁଥିବା ଲୋକଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଅଧିକାଂଶ ହେଉଛନ୍ତି ଓଡ଼ିଶା ବାସିନ୍ଦା। ଶ୍ରମିକ ମାନେ ନିଜର ପରିବାର ସହ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଦୟନୀୟ ଅବସ୍ଥାରେ ସେଠାରେ କାମ କରି ଶୋଷଣର ଶିକାର ହୁଅନ୍ତି। ବହୁସମୟରେ, ଠିକାଦାର ଠାରୁ ଆଗୁଆ ଟଙ୍କା ଆଣି କାମ କରିବାକୁ ଯାଇ ଦୀର୍ଘ ଦିନ ଧରି କମ ପାରିଶ୍ରମିକ କିମ୍ବା ବିନା ପାରିଶ୍ରମିକରେ କାମ କରିବାକୁ ବାଧ୍ୟ ହୋଇଥାନ୍ତି।
ଜାତିଭିତ୍ତିକ ଶୋଷଣ
ଓଡ଼ିଶାରେ ଥିବା ଜାତି ଭିତ୍ତିକ ଭେଦଭାବ, ବନ୍ଧକ ଶ୍ରମିକ ପ୍ରଥା ଉଚ୍ଛେଦ ନହେବାର ଅନ୍ୟ ଏକ ମୁଖ୍ୟ କାରଣ। ଅନୁସୂଚିତ ଜାତି ଓ ଜନଜାତି, ଯେଉଁମାନେ କାହିଁ କେଉଁ କାଳରୁ ଜାତି ଭେଦର ଶିକାର ହୋଇ ଆସିଛନ୍ତି, ଆର୍ଥିକ ଶୋଷଣର ଶିକାର ହୋଇ ସେମାନେ ବନ୍ଧକ ଶ୍ରମିକ ଭାବରେ କାମ କରିଥାନ୍ତି।
ସଚେତନତା ଏବଂ କାର୍ଯ୍ୟକାରିତାର ଅଭାବ
ଆଇନ ଗତ ସୁରକ୍ଷା ସତ୍ତ୍ୱେ, ଓଡ଼ିଶାର ବହୁ ବନ୍ଧକ ଶ୍ରମିକ ଗୋତି ଶ୍ରମିକ ପ୍ରଥା (ଉଚ୍ଛେଦ) ଆଇନ ୧୯୭୬ରେ ଥିବା ସେମାନଙ୍କ ଅଧିକାର ସମ୍ପର୍କରେ ସଚେତନ ନାହାନ୍ତି। ଆଇନଗତ ଅଧିକାର ଥିଲେ ବି ସମ୍ବଳର ଅଭାବ , କାର୍ଯ୍ୟକାରିତା ଏବଂ ଅଧିକାରୀ ମାନେ ସଠିକ ତାଲିମ ନ ପାଇବା କାରଣରୁ ଏହି ଆଇନର ସଠିକ ଉପଯୋଗ ହୋଇ ପାରୁନାହିଁ। ଉଦ୍ଧାର ହେବା ପରେ ମଧ୍ୟ ଶ୍ରମିକଙ୍କ ଉପଯୁକ୍ତ ଥଇଥାନ ହୋଇପାରୁନାହିଁ, ଯାହା ଫଳରେ ସେମାନେ ପୁଣି ବନ୍ଧକ ଶ୍ରମିକ ଭାବେ କାମ କରିବାକୁ ବାଧ୍ୟ ହେଉଛନ୍ତି।